در این ماه گناهان انسان بخشیده می‌شود، لذا به این ماه، رمضان گفته‌اند. پیامبر اکرم(ص) می فرماید: «اِنَّما سُمِّیَ رَمضان لانّه یُرمَضُ الذُنوبَ»؛ ماه رمضان به این نام خوانده شده است، زیرا گناهان را می‌سوزاند.
رمضان تنها ماه قمری است که نامش در قرآن آمده است این ماه در روایات اسلامی ماه خدا و میهمانی امت پیامبر اکرم(ص) خوانده شده و خداوند متعال از بندگان خود در این ماه در نهایت کرامت و مهربانی پذیرایی می‌کند؛ پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «ماه رجب ماه خدا و ماه شعبان ماه من و ماه رمضان، ماه امت من است». هر کس همه این ماه را روزه بگیرد بر خدا واجب است که همه گناهانش را ببخشد، بقیه عمرش را تضمین کند و او را از تشنگی و عطش دردناک روز قیامت امان دهد.
* اثر روزه در جسم و روح
الف. آثار جسمى روزه:
دربان مخصوص منصور دوانیقى گوید: روزى حضرت صادق علیه‌السلام در مجلس خلیفه حاضر بود یک طبیب هندى نیز کتابى طبى در دست داشت و مشغول مطالعه بود که در این بین به حضرت گفت: از این کتاب براى شما بخوانم حضرت فرمود: نه، زیرا آنچه از قواعد طبى در نزد من است بهتر است از چیزى که تو دارى، سپس فرمود، من دستور پیامبر اسلام را به کار مىبندم که فرمود: «المِعدَة بیت کلِّ داءٍ، وَ الحَمِئَة رَاس کلِّ دَواءٍ»؛ معده مرکز بیماری‌هاست و امساک بالاترین دواها است.
در اسلام دو روش خاص وجود دارد که به اصطلاح پزشکى یکى را پیشگیرى و دیگرى را درمان مىتوان نام نهاد که در بخش اول (پیشگیرى) یک برنامه شبانه‌روزى ارائه شده که انسان تا گرسنه نشده مشغول غذا خوردن نشود و قبل از سیر شدن کامل نیز از غذا خوردن دست بکشد. با روزه یک ماهه رمضان، مواد اضافى و چربی‌هاى ذخیره شده بدن به مصرف سوخت و ساز آن مىرسد و در طى همین مدت خانه تکانى کاملى از بدن انسان به عمل مىآید و معده و روده دوران استراحت لازم را پشت سر مىگذارد و موجب مىشود تا نظافت کامل در تمام بدن و دستگاه ها و سلول‌هاى بدن تحقق یابد. زیرا غذاهاى مختلفى که انسان خورده همه آنها جذب بدن نمى‌شود، بلکه قسمتى از آنها به صورت رسوبات مضر در قسمت‌هاى مختلف باقى خواهد ماند و بدن همانند ماشین یا دستگاه صنعتى است که انواع روغن و گریس به آن چسبیده و آن را آلوده کرده، همین مواد اضافى است که گاهى تولید عفونت‌هاى گوناگون کرده و سبب بیماری‌ها می‌شود، و روزه موجب شست‌وشوى این رسوبات مىشود و روزه‌دار به وسیله روزه مواد اضافى را نابود و ریشه بیماری‌ها را قطع کرده تمام بدن را واکسیناسیون مىکند.
ب. فایده‌هاى روحى و معنوى روزه:
ماه رمضان زمان مخصوصى است که بهترین فصل براى تربیت و تقویت ایمان و اراده است. حضرت زهرا علیهاالسلام در ضمن خطبهاى که در مسجد پیامبرصلى الله علیه وآله به عنوان استیضاح خطبه ایراد نمود، فرمود: «والصیام تثبیتا للاخلاص» و روزه را خداوند قرار داد براى ثبات و تحقیق در اخلاص.
شخص روزه‌دار، در درجه اول با مقاومت در برابر نیرومندترین خواسته‌هاى طبیعى و غریزى خود از خوردن و آشامیدن و غیره، اراده خود را محکم و تقویت مىنماید و مهمترین عادت‌هاى خویش را ترک و بر شهوات نفس خود حکومت مىکند. روزه روح و باطن انسان را از خواهش‌هاى ناشایسته پاک مىکند و صیقل مى‌دهد و صفاى باطن مى‌آورد. زیرا وقتى شکم انسان از غذاها خالى شد. پرهیزکارى، امانت دارى صداقت و خلاصه انسانیت او تقویت شده و نور ایمان در قلب او تجلى مىکند. حضرت عیسى بن مریم علیه‌السلام فرمود: «یا معشر الحواریین جوعوا بطونکم لعل قلوبکم ترى ربکم»؛ اى حواریین خالى نگه دارید شکم‌هاى خود را شاید پروردگار خود از راه دل ببیند.
